Mariusz Szczygieł przedstawia: „Zapomniane światło” – pokaz filmu wg książki J.Demla

Opis filmu

Wiejskiego proboszcza Jana Holého pod koniec lat 80. minionego wieku martwią głównie dwie rzeczy: rozpadająca się świątynia, o której zachowanie spiera się z przedstawicielami ówczesnych władz, oraz – mimo celibatu – stan zdrowia jego ukochanej Marianki. Obie sprawy to właściwie walka z wiatrakami. Widz czuje, że w tej pierwszej pomoże nadchodząca przemiana społeczna, jednak raka nic nie wyleczy. Film należy do najbardziej udanych czeskich produkcji po roku ’89. Jego strona formalna znacznie przewyższa to, co w Czechach można uznać za standard, uwagę przyciągają również doskonałe kreacje aktorskie. Bolek Polívka i Veronika Žilková, znani głównie z ról komediowych, zrobili wrażenie na publiczności i jurorach różnych festiwali filmowych skromnymi i niewymuszonymi kreacjami, dla których ich biografowie niełatwo znajdą odpowiednik. (Opis za: Ivo Michalík dla festiwalu Kino na Granicy 2015)

Reżyser: Vladimír Michálek

Urodził się 2.11.1956 r. w Czechosłowacji. Po ukończeniu Akademii Filmowej w Pradze współpracował przeważnie z zagranicznymi producentami i reżyserami. Jednocześnie od 1985 roku realizował swoje własne filmy dokumentalne: „W świątyni natury”, „Bolesne milczenie”, „AB Barrandow”, „Rupieciarze”, „O pan Anderson”. Po 1989 roku zrealizował swoje pierwsze długometrażowe filmy: „Ameryka” oparty na powieści F. Kafki wg własnego scenariusza i „Zapomniane światła” nagrodzone Brązowym Gronem na Lubuskim Lecie Filmowym ’98 w Łagowie. (Za filmpolski.pl)

Książka

ZAPOMNIANE ŚWIATŁO

Z czeskiego przełożył Andrzej Czcibor-Piotrowski

Tę książkę Jakub Deml napisał w gorączce w ciągu kilku nocy w 1934 roku. Po wydaniu została skonfiskowana, a do sprzedaży wróciła dopiero po zaczernieniu „niemoralnych”, erotycznie drażniących fragmentów. To wściekły tekst! Spowiedź. Krwawe rozliczenie ze światem, który nie akceptował autora, zresztą z wzajemnością. A dziś – pomnik nowoczesnej prozy.

Deml był poetą i prozaikiem, jednym z najbardziej oryginalnych pisarzy czeskich XX wieku. Z woli rodziców i za namową znanego poety Otokara Březiny – Jakub zaprzyjaźnił się z nim jeszcze przed maturą –został rzymskokatolickim księdzem. W 1902 roku ukończył seminarium duchowne w Brnie. Jednak proboszcz, który twierdził, że ksiądz jest psem, a zadaniem psa – szczekać na Pana Boga, nie był do zaakceptowania przez hierarchię kościelną; zwłaszcza na katolickich Morawach, gdzie za karę przenoszono go z parafii do parafii. W wieku 34 lat został zmuszony do przejścia na emeryturę z nakazem zamieszkania w Pradze.

Zapomniane światło jest książką gatunkowo trudną do określenia. Licealiści w Czechach uczą się, że to „bolesny strumień krzyku księdza i poety”. Całość jest rozmową Demla z poetą B.M. Ptáčkiem, a jednocześnie opowieścią o umieraniu na gruźlicę wiejskiej parafianki Demla oraz polemiką ze światem. Książkę bardzo cenił Bohumil Hrabal i uważał ją za idealny zapis strumienia świadomości.

„Po co dziś czytać Demla? – zastanawia się Mariusz Szczygieł, autor serii literatury czeskiej Stehlík, w której ukazuje się książka. − Choćby po to, aby się przekonać, że wszystkie źle społecznie widziane cechy, takie jak nieustępliwość, wybujały egotyzm, kłótliwość, czy przekonanie o własnej nieomylności mogą być podłożem wybitnej literatury. A poza tym ksiądz, który szczeka na Pana Boga, jest zawsze ciekawy”.