Reportaż szuka siebie. Ginący gatunek. Kieżuń/Rejmer/Szczygieł/Springer

Zapraszamy do Faktycznego Domu Kultury na cykl debat z okazji 15. urodzin Fundacji Instytut Reportażu!

W 2024 roku mija piętnaście lat od powstania Fundacji Instytut Reportażu. W momencie powołania jej do życia polski reportaż był na fali wznoszącej. To właśnie wtedy w polskich wydawnictwach zaczęły powstawać silne, reporterskie serie; gatunek ten ciągle miał się jeszcze dobrze w redakcjach; wkrótce też miała się narodzić jedna z najważniejszych nagród literackich w Polsce czyli Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego poświęcona literaturze reporterskiej. Na rynku zaczęły się pojawiać coraz głośniejsze, reporterskie premiery. Reportaż wypracował sobie silną pozycję w polskiej literaturze, miał i nadal ma wierną, oddaną i ufającą mu publiczność. Jak powiedział to w jednej ze zorganizowanych przez nas dyskusji prof. Przemysław Czapliński “reportaż jest w Polsce tak silny, że to reporterzy i reporterki decydują dziś o tym co reportażem jest, a co nim nie jest”. Z perspektywy czasu można odczytać tę diagnozę jak przestrogę. Od tamtego czasu wiele się zmieniło. Dziś dużo mówi się o kryzysie reportażu, który coraz rzadziej pojawia się w prasie i ciągle nie może sobie znaleźć miejsca w internecie. Gatunek ten przeniósł się niemal w całości do książek, tych nadal pojawia się dużo, co jest europejskim fenomenem, coraz częściej zasadnym jest jednak pytanie czy ta ilość na pewno przekłada się na jakość. Otwarta zostaje też kwestia, czy narzędzia wykorzystywane przez reportaż od dziesięcioleci są adekwatne do opisu świata, który w międzyczasie bardzo się zmienił. Wszystkie te pytania chcemy sobie zadać i poszukać na nie odpowiedzi przy okazji tego piętnastolecia. Zakładając Instytut w 2009 roku napisaliśmy, że reportaż “został wynaleziony po to, żeby jaki najwięcej ludzi zrozumiało innych ludzi”. Ciągle w to wierzymy. I jesteśmy przekonani, że dziś właśnie taki reportaż jest szczególnie potrzebny.

19 czerwca: GINĄCY GATUNEK

Czym jest gatunek literacki, do czego służy to pojęcie oraz czy reportaż literacki na pewno jest osobnym gatunkiem. I co najważniejsze – czy z perspektywy osób piszących taka gatunkowa kategoryzacja ma jakikolwiek sens. Czy deklarując, że piszemy w ramach konkretnego gatunku nie zamykamy się na poznawcze możliwości, jakie daje nam pisanie w ogóle? Być może nasze przywiązanie do gatunku ma zupełnie inne, pozaliterackie a bardziej merkantylne pobudki. Reportaż wszak przez całe lata sprzedawał się w Polsce nieźle. Książki reporterskie rzadko bywały prawdziwymi, sprzedażowymi hitami, gatunek ten ma jednak oddaną mu grupę odbiorców. Co dla nich może znaczyć ta etykieta i co się dzieje, gdy ktoś zaczyna przy niej majstrować?

Udział: Małgorzata Rejmer, Piotr Kieżuń i Mariusz Szczygieł

Prowadzenie: Filip Springer

Projekt współfinansuje Miasto Stołeczne Warszawa