Reportaż szuka siebie. Ciągle nowe zadania. Surmiak-Domańska/Domosławski/Małocheb

Zapraszamy do Faktycznego Domu Kultury na cykl debat z okazji 15. urodzin Fundacji Instytut Reportażu!

W 2024 roku mija piętnaście lat od powstania Fundacji Instytut Reportażu. W momencie powołania jej do życia polski reportaż był na fali wznoszącej. To właśnie wtedy w polskich wydawnictwach zaczęły powstawać silne, reporterskie serie; gatunek ten ciągle miał się jeszcze dobrze w redakcjach; wkrótce też miała się narodzić jedna z najważniejszych nagród literackich w Polsce czyli Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego poświęcona literaturze reporterskiej. Na rynku zaczęły się pojawiać coraz głośniejsze, reporterskie premiery. Reportaż wypracował sobie silną pozycję w polskiej literaturze, miał i nadal ma wierną, oddaną i ufającą mu publiczność. Jak powiedział to w jednej ze zorganizowanych przez nas dyskusji prof. Przemysław Czapliński “reportaż jest w Polsce tak silny, że to reporterzy i reporterki decydują dziś o tym co reportażem jest, a co nim nie jest”. Z perspektywy czasu można odczytać tę diagnozę jak przestrogę. Od tamtego czasu wiele się zmieniło. Dziś dużo mówi się o kryzysie reportażu, który coraz rzadziej pojawia się w prasie i ciągle nie może sobie znaleźć miejsca w internecie. Gatunek ten przeniósł się niemal w całości do książek, tych nadal pojawia się dużo, co jest europejskim fenomenem, coraz częściej zasadnym jest jednak pytanie czy ta ilość na pewno przekłada się na jakość. Otwarta zostaje też kwestia, czy narzędzia wykorzystywane przez reportaż od dziesięcioleci są adekwatne do opisu świata, który w międzyczasie bardzo się zmienił. Wszystkie te pytania chcemy sobie zadać i poszukać na nie odpowiedzi przy okazji tego piętnastolecia. Zakładając Instytut w 2009 roku napisaliśmy, że reportaż “został wynaleziony po to, żeby jaki najwięcej ludzi zrozumiało innych ludzi”. Ciągle w to wierzymy. I jesteśmy przekonani, że dziś właśnie taki reportaż jest szczególnie potrzebny.

Reportaż szuka siebie: Jak i po co jeszcze opowiadamy?
Druga debata: Ciągle nowe zadania.

Na przestrzeni kilku ostatnich dekad zadania reportażu ciągle się zmieniały. W schyłkowym PRL-u reportaż był przyczółkiem względnej swobody, pozwalał bowiem na metaforyzowanie wad systemu bądź mniej lub bardziej subtelne sygnalizowanie dziejących się w obrębie systemu nieprawidłowości. Wraz z otwarciem się Polski na świat reporterzy i reporterki stały się dostarczycielami informacji. O wojnach w Czeczeni, na Bliskim Wschodzie, krajach Afryki i Azji dowiadywaliśmy się ze znakomitych reportaży wojennych czołowych polskich reporterów z Wojciechem Jagielskim na czele. Dziś o wojnie w Ukrainie czy Strefie Gazy dowiadujemy się z zupełnie innych strumieni informacyjnych, a reportaże pozwalają nam ten przytłaczający natłok informacji interpretować. Czy te zmiany powinny wpływać na narzędzia i strategie, którymi posługują się reporterzy i reporterki?

Uczestnicy i uczestniczki: Katarzyna Surmiak-Domańska, Artur Domosławski

Prowadzenie: Paulina Małochleb

Projekt współfinansuje Miasto Stołeczne Warszawa